کارگزاری و کارگزار دو مفهوم کلیدی بازار بورس است که بدون حضور آن ها بورس معنا و کارکرد خودش را از دست خواهد داد.
کارگزار حکم وکیل سرمایه گذار را دارد که از سوی او اقدام به سرمایه گذاری در بورس می نماید. کارگزاران اشخاص حقوقی هستند که به نمایندگی از طرف مشتریان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار و کالا و یا اوراق مبتنی بر کالا و ارائه سایر خدمات در بازار سرمایه به مشتریان مینمایند. انجام فعالیت کارگزاری نیازمند کسب مجوز تاسیس و فعالیت از سازمان بورس و اوراق بهادار و عضویت در کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و بورس مربوطه است.
کارگزاری از طریق واحدی که "شعبه" نام دارد به ارائه خدمات به سرمایهگذاران میپردازد و این شعبه در شهری واقع شده است که سازمان بورس در آن شهر تالار دارد.
کارگزاران بورس، پس از آزمونهای تخصصی و متعدد و پس از طی مراحل مختلف، موفق به کسب مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار میشوند.
یکی از پرسش هاو سوالاتی که مردم معمولی جامعه از فعالان بازار می پرسند این است که چرا باید به کارگزاری ها مراجعه کنیم؟ آیا میتوانیم خودمان مستقیما به تالاربورس برویم و سهام خریداری کنیم؟ کارگزاری ها وکیل و نماینده تام الاختیار برای خرید و فروش سهام هستند و بدون واسطه آنها هیچ کس نمی تواند در تالار بورس خرید و فروش کند. حضورمردم در تالار بورس الزامی نیست بلکه آنها جهت مشاهده تابلوی قیمتهای تالار بورس و مشورت کردن با سایر سهامداران و دلگرمی دادن به یکدیگر در هنگام افت قیمتها در تالار معاملات بورس حضورمی یابند. اما حضور در دفتر کارگزاری الزامی است و باید شخصا با به همراه داشتن شناسنامه و یک برگه فتوکپی شناسنامه و کارت ملی جهت خرید سهام شرکت دلخواه خود به کارگزاری مورد نظرمراجعه نموده و فرم مخصوص دستورخرید سهام را تکمیل نمود تا کد عملیاتی صادر شود و درمراجعات بعدی با ارایه کد کارهایمان سریع ترانجام شود.
شرکتهای کارگزاری کارگزاریها، بنگاههای معاملاتی هستند که خرید و فروش سهام توسط آنان صورت میگیرد. کارگزاریها در این خرید و فروشها، به نمایندگی از فروشندگان سهام یا خریداران ، معامله انجام میدهند و در ازای آن حق کارگزاری یا حقالعمل دریافت میکنند. خرید و فروش در بورس اوراق بهادار، تحت ضوابط خاصی صورت میگیرد. تأسیس شرکت کارگزاری یا اشتغال در آنها، مستلزم پذیرفته شدن در آزمونهای کارگزاری است. کارگزاریها علاوه بر خرید و فروش سهام به نمایندگی از سهامداران میتوانند وظایف دیگری مانند مشاوره سرمایهگذاری، آموزش سهامداران و بازارگردانی را نیز بر عهده بگیرند. افرادی که در شرکت های کارگزاری مشغول به فعالیت میباشند، افرادی با تجربه ،خبره و آشنا به مسایل مالی هستند که نسبت به شرایط اقتصادی، بازار اوراق بهادار و بازار کالاهای مختلفی که معامله می شود شناخت دارند و با تسلط خود بر قوانین و مقررات می توانند بهترین اقدام بهمنظور خرید و فروش اوراق بهادار و کالا در تالار معاملات بورسها و بازارهای خارج از بورس را برای مشتریان انجام دهند. از آنجائیکه فعالیت کارگزاری دارای حساسیت ویژه بوده و کلیه سرمایهگذاران از طریق شرکتهای کارگزاری اقدام به خرید و فروش میکنند. لذا شرایط و مقرراتی بر مدیران و پرسنل شرکتهای کارگزاری حکم فرماست. صلاحیت حرفهای کلیه اعضای هیات مدیره و مدیر عامل شرکتهای کارگزاری میبایست قبل از قبول سمت، به تائید سازمان بورس برسد که به این منظور صلاحیتهای تجربی ،علمی،عمومی و تحصیلی متقاضیان بررسی میشود.
خدمات کارگزاری کارگزار میتواند عملیات زیر را انجام دهد:
الف) خدمات مالی: این قسمت نیز شامل ارائة مشاوره و راهنمایی به شرکتها بهمنظور نحوه عرضه سهام آنها برای فروش در بورس اوراق بهادار، راهنمایی شرکتها درمورد روشهای افزایش سرمایه و نحوه عرضه سهام و سایر اوراق بهادار برای فروش در بورس اوراق بهادار تهران و انجام بررسیهای مالی، اقتصادی، سرمایهگذاری، ارائة خدمات و نظرات مشورتی به سرمایهگذاران است. ب) سرمایهگذاری و خدمات کارگزاری: این بخش شامل خرید و فروش اوراق بهادار پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار بهنمایندگی از طرف اشخاص و یا به حساب خود، ذیرهنویسی اوراق بهادار پذیرفتهشده در بورس، اداره امور سرمایهگذاریها به نمایندگی از طرف اشخاص و بازارگردانی اوراق بهادار است.
منبع:banki